Kraków, Polska
2011

III nagroda w konkursie „Plac przed Muzeum Narodowym w Krakowie”.

Fragment opisu autorskiego:

„(…) Od samego początku nad projektem oraz realizacją budynku Nowego Gmachu Muzeum Narodowego wisiało fatum. Nigdy nie została zrealizowana idea budynku jako symbolu odzyskania niepodległości przez Polskę. Obiekt, który miał stać się znakiem z biegiem czasu, poprzez odejścia od pierwotnej koncepcji oraz zmiany systemowe, tracił coraz bardziej na znaczeniu. Przed wejściem nigdy nie stanął pomnik wolności, nie zrealizowano także we wnętrzu dwukondygnacyjnej rotundy – Panteonu Narodowego. Zamknięto również ulicę równoległą do Wolskiej (obecnie Marszałka J. Piłsudskiego) prowadzącą na przedpole Muzeum.

Zsunięty na drugi plan plac przed budynkiem Muzeum zasługuje, zgodnie z pierwotnym planami Wielkiego Krakowa z 1910r. , aby stać się bramą pomiędzy strefą zieloną (Błonia oraz widok na Kopiec Kościuszki) oraz strefą 'miejską’ (zabudową kwartałową Krakowa z widokiem na wieże kościoła Mariackiego).

Na placu przed budynkiem proponujemy wykorzystanie modułu (475 cm x 430 cm), na którym oparty został projekt Muzeum Narodowego. Wertykalne linie podpór obiektu oraz podział posadzki we wnętrzu przechodzą w poziome linie placu. Muzeum staje się tożsame z placem, a plac z Muzeum. Takie przedpole jest naturalnym dopełnieniem monumentalnej kompozycji – plac jest ramą dla obrazu jakim jest budynek.  Przejście podziałami z wnętrza obiektu na zewnątrz jest także symbolicznym 'wyjściem’ Muzeum na zewnątrz. W takiej relacji przedpole staje się naturalnym dodatkowym pomieszczeniem ekspozycyjnym.

Najodpowiedniejszą powierzchnią muzealną jest przestrzeń elastyczna, która daje wachlarz możliwości ekspozycyjnych. Podobnie w naszym projekcie pusty plac ma być tłem dla sztuki. Za pomocą redukcji środków wyrazu pozwalamy w głębszy sposób wzmocnić odbiór prezentowanej sztuki na placu oraz budynku Muzeum.

Dodatkową wartością w projekcie jest możliwość wprowadzenia wody na plac. Woda pozwala spojrzeć w nowym wymiarze na prezentowaną sztukę i budynek Muzeum Narodowego. Świat w odbiciu lustrzanym jest prezentowany na opak. Ta dwoistość natury odbicia dodaje lekkości monumentalnej kompozycji oraz pozwala spojrzeć na prezentowaną sztukę unikając schematu obiektu na postumencie. Dodatkowo taka prezentacją zachęca widza do czynnego uczestnictwa, doświadczenia, kontemplacji, zrozumienia oraz interakcji ze sztuką.

Plan Krakowa 1911 r. z widoczną Rudawą przypływającą przez teren obecnego przedpola Muzeum Narodowego

Aspekt użycia wody związany jest także z historią tego miejsca. Jeszcze na początku  XX wieku przez to miejsce przepływała Rudawa. Z uwagi na wysoki stan wód oraz coraz częstsze zalania Krakowa, koryto ujście Rudawy do Wisły zostało przeniesione w okolice Salwatora.

Za pomocą dysz nawadniających rozmieszczonych w modułach placu woda jest wpuszczana na wysokość 1-1.5 cm równomiernie. W ten sposób nie tworzymy bariery jako zbiornika wodnego, monumentu czy fontanny. Woda jest integralną częścią posadzki, która daje możliwość wprowadzenia życia na plac. Posadzka została zaprojektowana w taki sposób aby utrzymywać ten niezbędny do pokrycia wydzielonej części placu, minimalny poziom wody, po którym bez problemu można przejść. Do Gmachu Głównego można także się dostać drogą 'suchą’ – po lewej lub prawej stronie oplatającej 'mokry’ plac. Jest to ciąg pomiędzy szpalerem drzew wzdłuż Alei Adama Mickiewicza lub z drugiej strony wzdłuż ławki terenowej przy części parkowej.

Najbardziej odpowiednim materiałem dla tego miejsca wydaje się być porfir. W przeszłości Kraków posiadł niepowtarzalny koloryt ulic i placów w postaci jurajskiego wapienia oraz permskiego porfiru. Poza tym plac znajduje się przy dawnym szlaku prowadzącym z Krakowa do kamieniołomu porfiru z monokliny śląsko-krakowskiej w Miękini w pobliżu Krzeszowic.  Z uwagi na wymagania użytkowe placu (m.in. przejazd sprzętu ciężkiego), trwałość oraz jakość przestrzeni publicznej  w obliczu Muzeum materiał ten wydaje się być należytym. Proponujemy zestawienie porfiru delikatnie palonego(groszkowanego) z antykowanym, tak aby moduły placu nie rozróżniać dwoma rodzajami kamienia, lecz w sposób elegancki – fakturami (…).”

Autorzy: Bartłomiej Pyrzyk, Jakub Turbasa, Wojciech Zagórski
Lokalizacja: Plac przed Muzeum Narodowym, Kraków, Polska
Projekt: 2011
Organizator konkursu: Gmina Miejska Kraków
Nagroda: III miejsce w konkursie.